Doceniając wkład naszego kolegi z SSW Zbigniewa Rutkowskiego – jako donatora zbiorów księgozbiorów i dokumentów dotyczących życia politycznego i literackiego na emigracji, które trafiły do zbiorów Archiwum Emigracji Biblioteki UMK, Biblioteki Kórnickiej PAN (księgozbiór prezydencki Kazimierza Sabbata), Instytutu Polonistyki i Dziennikarstwa Uniwersytetu Rzeszowskiego oraz do wielu innych archiwów w Polsce i zagranicą (Londyn, Brema) Jury i Kapituła Nagrody im. Witolda Hulewicza za rok 2022 postanowiła przyznać to zaszczytne wyróżnienie naszemu koledze Zbigniewowi Rutkowskiemu. W uzasadnieniu wskazano na działalność Zbigniewa Rutkowskiego służącą „uchronieniu części spuścizny emigracyjnej i przekazanie jej polskiemu społeczeństwu”. Wręczenie nagrody odbędzie się 25 listopada br. w Domu Literatury w Warszawie, Krakowskie Przedmieście 87/89.
Zbigniew Rutkowski – archiwista, wydawca, bibliofil, działacz opozycji antykomunistycznej, działał w Poznaniu w młodzieżowej Konfederacji Młodej Polski „Rokosz”, aresztowany w 1984 r. a następnie w Solidarności Walczącej Oddział Poznań. Był redaktorem tygodnika, miesięcznika a następnie kwartalnika „Solidarność Walcząca” w latach 1990-1994. Opublikował m. in.: Uwolnić Kornela Morawieckiego!, Wrocław 2017, oraz (jako współautor) Poczta podziemna Organizacji Solidarność Walcząca, Warszawa 2023. Odznaczony m. in.: Krzyżem Kawalerskim i Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski, Krzyżem Wolności i Solidarności, Krzyżem Solidarności Walczącej.
Witold Hulewicz – pseudonim literacki Olwid, urodził się 26 listopada 1895 roku w Kościankach koło Wrześni, zmarł 12 czerwca 1941 roku rozstrzelany przez Niemców w Palmirach. Brat Jerzego, dramaturga, prozaika, malarza i grafika i Bohdana, pułkownika dyplomowanego, jednego z trzech dowódców Powstania Wielkopolskiego.
Pochodził z rodziny ziemiańskiej o tradycjach patriotycznych. W wieku osiemnastu lat został wcielony do armii pruskiej i walczył na froncie zachodnim I wojny światowej we Francji i w Belgii. W okopach tłumaczył na język polski przemycane wiersze pacyfistów niemieckich. Współredagował z braćmi dwutygodnik „Zdrój”, pismo literacko-artystyczne o nowatorskim w Polsce ekspresjonizmie. Brał udział w Powstaniu Wielkopolskim. W 1921 roku debiutował tomem poezji Płomień w garści. Należał do organizatorów wydawnictwa Ostoja w Poznaniu, promującego pisarzy polskich i zagranicznych.
Niesłychanie twórczy okres przypada na pobyt Witolda Hulewicza w Wilnie w latach 1925-1935. Redaguje wówczas „Tygodnik Wileński” pismo o ogólnopolskim charakterze. Sprawia, że Juliusz Osterwa przenosi z Warszawy do Wilna swój słynny teatr Reduta. Zakłada Związek Zawodowy Literatów Polskich w Wilnie. W Klasztorze Bazylianów odnajduje Celę Konrada, w której był więziony Adam Mickiewicz. Miejsce to służy cotygodniowym spotkaniom (Środy Literackie). Impreza ma charakter ogólnopolski, a nawet międzynarodowy. Witold Hulewicz jest organizatorem rozgłośni wileńskiej Polskiego Radia. Zatrudnia dwu świetnie zapowiadających się poetów: Konstantego Ildefonsa Gałczyńskiego i Czesława Miłosza. W 1928 roku rozgłośnia wileńska nadaje pierwsze polskie słuchowisko autorstwa Hulewicza Pogrzeb Kiejstuta. Jako tłumacz głównie literatury niemieckojęzycznej zasłużył się szczególnie przekładami twórczości swego przyjaciela Rainera Marii Rilkego, jednego z największych mistrzów słowa. Brał czynny udział w organizacji koncertów Beethovenowskich na Kresach.
Po przeniesieniu się do Warszawy kierował działem literackim w Polskim Radiu. Jego zasługą było stworzenie Teatru Wyobraźni jakim był Teatr Polskiego Radia. Słuchowiska pisali wybitni twórcy na czele z Jarosławem Iwaszkiewiczem i Jerzym Szaniawskim. W 1939 roku przemawiał przez radio do żołnierzy niemieckich oblegających Warszawę apelując do ich sumień. Stał u boku prezydenta Stefana Starzyńskiego w trakcie obrony stolicy. 10 października 1939 roku rozpoczął redagowanie i wydawanie podziemnego tygodnika „Polska żyje”.
Aresztowany i więziony na Pawiaku przeszedł tortury w katowni Gestapo na Szucha. Nikogo nie zdradził. 12 czerwca 1941 roku został rozstrzelany w Palmirach.
[Na zdjęciach: Kornel Morawiecki i Zbigniew Rutkowski, Witold Hulewicz]
